ช่วงนี้ เป็นเวลาของฤดูกาลอันไม่พึงประสงค์ของชาวเชียงใหม่ นั่นคือ “ฤดูฝุ่นควัน” วันนี้หมอมีเรื่องเกี่ยวกับ “มลพิษฝุ่นควันกับสุขภาพ” มาเล่าสู่กันฟังครับ ฝุ่นควันที่เราเห็นนั้น เกิดมาจากฝุ่นละออง หรือ อนุภาคขนาดเล็กที่ล่องลอยอยู่ในอากาศมีปริมาณมากเกินไป ฝุ่นละอองนี้ บางครั้งเป็นของแข็ง บางครั้งเป็นของเหลว บางครั้งขนาดใหญ่จนมองเห็นในแสงแดด แต่บางครั้งก็ขนาดเล็กจนมองเท่าไหร่ก็ไม่เห็น เหตุนี้เอง ทำให้บางครั้งเรามีอาการจามทั้งๆที่มองไม่เห็นฝุ่น เจ้าฝุ่นละอองขนาดเล็กนี้แหละที่เป็นตัวร้าย เพราะว่าถ้ามันขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน หรือเรียกอีกอย่างว่า ฝุ่น PM 10 มันจะสามารถเข้าไปกับลมหายเข้าของเรา แล้วติดค้างอยู่ที่ขั้วปอด หรือลงไปถึงถุงลมข้างในปอด ซึ่งเป็นที่ๆ สารพิษบนฝุ่นละอองจะออกฤทธิ์ได้มากที่สุด สารพิษนั้นได้แก่ สารจำพวกพีเอเอช(PAHs; Polycyclic Aromatic Hydrocarbons) สารนี้เกิดจากการเผาใบไม้ กิ่งไม้ การปิ้งย่างอาหาร และสารจากท่อไอเสียรถยนต์ สารพีเอเอชนี้ เป็นอันตรายต่อสุขภาพทางเดินหายใจและปอดมาก เพราะจะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อทางเดินหายใจ กระตุ้นให้ร่างกายไอออกมา บางคนไอมากๆ จนหายใจไม่ทัน หรือเส้นเลือดฝอยแตกจนเสมหะปนเลือด บางคนถึงกับหายใจไม่ออกเพราะสารพิษดังกล่าวไปรบกวนการแลกเปลี่ยนก๊าซของปอด ยิ่งคนที่มีโรคประจำตัว เช่น ภูมิแพ้ หอบหืด ยิ่งอันตราย เพราะอาจจะทำให้อาการหอบหืดกำเริบ จนกระทั่งเสียชีวิตได้ นอกจากนี้ ถ้ามีใครเผลอป่วยเป็นหวัดในช่วงฤดูกาลหมอกควันนี้ยิ่งไม่ต้องพูดถึง เพราะกว่าจะหาย ต้องหมดยาไปหลายชุด และเสียเวลาทำงานไปหลายอาทิตย์แน่นอน ยังไม่รวมกับข้อเท็จจริงจากงานวิจัยมากมายที่พบว่า สารพีเอเอชนี้เป็นสารก่อมะเร็งที่สำคัญชนิดหนึ่งอีกด้วย ดังนั้น เพื่อเป็นการป้องกันสุขภาพของท่านและคนที่ท่านรัก หมอขอแนะนำวิธีง่ายๆ ที่จะช่วยป้องกันตัวจากฝุ่นควัน ดังนี้ครับ 1. ปิดประตูหน้าต่างให้มิดชิดเมื่ออยู่ในบ้าน 2. ใส่หน้ากากปิดจมูกและปากเมื่อต้องออกนอกบ้าน โดยเลือกหน้ากากที่สามารถกันฝุ่นละอองที่ขนาดเล็กกว่า PM 10 ได้ 3. รดน้ำต้นไม้รอบบ้านทุกวัน อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น (อย่าลืมใส่หน้ากากเวลารดด้วยนะครับ) 4. งดการออกกำลังกายกลางแจ้ง เพราะขณะออกกำลังกาย เราจะหายใจเอาอากาศเข้าไปในปอดมากกว่าปกติหลายเท่า ถ้าอากาศเหล่านั้นมีฝุ่นละอองก็ไม่ต้องพูดถึง 5. เปิดเครื่องปรับอากาศหรือเครื่องฟอกอากาศ (ถ้ามี) 6. เมื่อมีอากาศผิดปกติของระบบทางเดินหายใจ เช่น ไอมาก หายใจไม่ออก ควรไปปรึกษาแพทย์ทันที อย่าลืมนะครับ “ฝุ่นควันมีอันตราย ป้องกันได้โดยใช้หน้ากาก” วันนี้หมอขอลาไปซื้อหน้ากากมาเผื่อไว้หลายๆ อันก่อนนะครับ เพราะจากประสบการณ์ของหมอแล้ว ถ้าไม่มีการแก้ไขที่เป็นรูปธรรมอย่างยั่งยืนกว่านี้ ปัญหาฝุ่นควันนี้คงจะอยู่คู่เมืองเชียงใหม่ไปอีกนานเท่านานครับแค่กๆๆ
บทความโดย แพทย์ประจำ โรงพยาบาลราชเวช เชียงใหม่ แผนก แพทย์ประจำ แพทย์ประจำ
